Kim jest wierzyciel i jakie ma prawa?

Wierzyciel oraz dłużnik, właśnie takie nazewnictwo pojawia się najczęściej w ramach obowiązkowych płatności, realizacji warunków podpisanej umowy czy kontraktu albo różnego rodzaju usług. O ile w zakresie dłużnika świadczenia kwestia nie jest skomplikowana, a ten musi uregulować przeterminowane zobowiązania, tak w sytuacji wierzyciela warto szerzej omówić jego funkcję. Kto to jest wierzyciel, jakie są wierzytelności oraz prawa wierzyciela? Kompendium wiedzy w tym zakresie prezentujemy poniżej.

Wierzyciel — kto to?

Należy podkreślić, że prawo cywilne nie definiuje wprost roli wierzyciela. Udaje się natomiast znaleźć konkretne przepisy prawa, które mówią o relacji wierzyciel — dłużnik. Zgodnie z Art. 353. § 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Jednym słowem, wierzyciel jest podmiotem, który ma prawo dochodzić swoich praw i czegoś żądać. Najczęściej chodzi o pieniądze, natomiast wierzytelność wymagalna może dotyczyć również usługi, warunków umowy czy kontraktu albo określonego dobra materialnego. Jeszcze bardziej upraszczając, świadczenie, które może i ma prawo żądać wierzyciel, określa się jako wierzytelność, natomiast to, które musi uregulować dłużnik, jest długiem.

Świetnym przykładem może być pożyczka pozabankowa. W takim przypadku firma pożyczkowa staje się wierzycielem, natomiast pożyczkobiorca jest dłużnikiem, od którego wymaga się regularnej spłaty zobowiązania, zgodnie z ustalonym harmonogramem. Problem z wierzytelnością pojawia się wtedy, kiedy pożyczkobiorca przestaje regulować należności finansowe w wyznaczonym terminie. Wtedy wierzyciel, czyli instytucja pozabankowa może domagać się swoich praw, zgłaszając sprawę do odpowiednich organów administracyjnych.

Co istotne, wierzycielem może być zarówno osoba fizyczna, jak i podmiot gospodarczy, spółka, jednoosobowa działalność gospodarcza, bank czy instytucja samorządowa.

Rodzaje wierzytelności

Sama wierzytelność jest przeciwieństwem długu. To prawo majątkowe, z którego wynikają roszczenia wierzyciela względem dłużnika. Wyróżnia się:

• wierzytelność wymagalną, czyli taką, której termin zapłaty czy wykonania już upłynął. Wymagalność następuje w kolejnym dniu po tym, w którym świadczenie miało być zrealizowane. Właśnie wtedy wierzyciel może podjąć stosowne kroki, aby odzyskać należności,
• wierzytelność niewymagalną. To zobowiązania, w wyniku których powstał stosunek pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, natomiast termin uregulowania należności jeszcze nie minął.

Najczęściej wymienianymi wierzytelnościami są wierzytelność bankowa, ubezpieczeniowa, zabezpieczona (zabezpieczenie wierzytelności następuje najczęściej zastawem, hipoteką, poręczeniem) oraz niezabezpieczona.

Wierzyciel a roszczenie

Chociaż wierzytelność i roszczenie to praktycznie to samo, to jednak takie nazewnictwo wykorzystuje się w różnych kontekstach. O ile wierzytelność to prawo, które przysługuje wierzycielowi w ramach odzyskania należności, o tyle roszczenie to uprawnienie do żądania od wybranego podmiotu określonego zachowania. Wierzytelność określana jest raczej w zakresie praw wierzyciela, natomiast o roszczeniu mówi się częściej przy okazji praw dłużnika.

W kontekście rodzaju roszczeń wyróżnić można typy wierzycieli, to między innymi:

• wierzyciel alimentacyjny,
• wierzyciel osobisty,
• wierzyciel hipoteczny,
• wierzyciel rzeczowy.

Wierzyciel a dłużnik

Zarówno wierzyciel, jak i dłużnik mają swoje prawa. O ile tym podstawowym w przypadku wierzyciela jest możliwość dochodzenia swoich praw, o tyle warto wskazać, jakich działań w tym zakresie nie może on wykonywać.

Wierzyciel nie może wymuszać udzielenia informacji o sytuacji życiowej czy finansowej dłużnika, nie może również zająć nieruchomości dłużnika, nie może zastraszać, używać przemocy, nie może żądać przyspieszenia spłaty długów, jeśli te nie są jeszcze wymagalne. Środki przymusu w ramach spłaty zobowiązania może stosować tylko komornik.

Chociaż na dłużniku spoczywa obowiązek wywiązania się z zawartej umowy i to on bardzo często nie dotrzymuje jej warunków, to również dłużnik może liczyć na szereg praw i przywilejów. Prawa dłużnika to między innymi:

• prawo do prywatności. Wierzyciel nie może nachodzić dłużnika w domu, nękać telefonami czy wiadomościami. Nie może też pozyskiwać informacji od jego współpracowników, sąsiadów czy członków rodziny,
• prawo do uzyskania szczegółowych informacji o powstałym zadłużeniu. Dłużnik może żądać pełnej dokumentacji związanej z powstałym długiem,
• prawo do skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnej,
• prawo do przestrzegania terminów przez wierzyciela, jeśli doszło do ugody. Trzeba przyznać, że to spory paradoks, skoro dłużnik sam nie spłacał świadczenia w terminie,
• prawo do wyboru kolejności spłaty zobowiązania. Oznacza to, że w przypadku, w którym dłużnik musi spłacić kilku wierzycieli, może wybrać priorytetowe płatności wedle własnych potrzeb i możliwości,
• prawo do sądu. Do sądu może trafić pozew oskarżający wierzyciela za nieodpowiednie działania w zakresie odzyskiwania wierzytelności, jak również skarga na działania komornika.

Wierzyciel — prawa gwarantowane

Wierzyciel ma prawo dochodzić swoich praw. Jeśli dłużnik zobowiązany do realizacji świadczenia, nie spełnia ustalonych warunków, sprawa może zostać zgłoszona do firmy windykacyjnej, sądu, a w ostateczności do komornika, który wprowadza sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego. Prawa gwarantowane, które wyróżniają funkcje wierzyciela to przede wszystkim:

• żądania spełnienia świadczenia,
• doliczenia odsetek od przeterminowanego zadłużenia,
• określenia kolejności spłaty należności finansowych,
• ugoda z dłużnikiem,
• określenie sposobu egzekucji świadczenia.

Wierzyciel może domagać się przekazania pieniędzy, wydania rzeczy, wykonania usługi, dokonania koniecznych formalności albo zaniechania działania dłużnika, które jest szkodliwe dla wierzyciela.

Jak widać, kwestie stosunków pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem są niezwykle zawiłe. Właśnie dlatego w sytuacji nieregulowanych płatności wierzyciel powinien korzystać z profesjonalnej pomocy. Aby nie pełnić funkcji niewypłacalnego dłużnika, przed zaciągnięciem kolejnego zobowiązania dobrze zastanów się, czy Twoja sytuacja finansowa pozwala Ci regulować należności w wyznaczonym terminie.

Potrzebujesz dodatkowej gotówki?

Wyślij wniosek pożyczkowy