Utrata lub kradzież dowodu osobistego to nie tylko kłopot z nowym dokumentem. To także ryzyko wyłudzenia pożyczki, otwarcia konta czy podpisania umowy na twoje dane. Im szybciej zareagujesz, tym mniejsze zagrożenie. Poniżej znajdziesz krótki przewodnik – od pierwszych kroków, przez zastrzeganie dokumentu i numeru PESEL, aż po wyrobienie nowego dowodu.
Jakie są pierwsze kroki po utracie dowodu osobistego?
Każda kradzież dowodu osobistego, zgubienie dokumentu albo jego uszkodzenie wymaga natychmiastowej reakcji. Najważniejsze jest odcięcie przestępcy od możliwości posługiwania się twoimi danymi.
Po utracie dokumentu wykonaj po kolei:
- Zablokuj dokument w systemach państwowych
- zgłoś utratę lub uszkodzenie dowodu przez Internet (profil zaufany / e-dowód / mObywatel) albo w urzędzie gminy;
- po zgłoszeniu dowód zostaje unieważniony w Rejestrze Dowodów Osobistych.
- Zgłoś kradzież lub zgubienie w banku
- poproś o zastrzeżenie dokumentu w Systemie Dokumenty Zastrzeżone; bank przekaże informację innym bankom i operatorom komórkowym.
- Rozważ zastrzeżenie numeru PESEL
- możesz to zrobić przez mObywatel albo w urzędzie gminy; zastrzeżony numer utrudnia wyłudzenie kredytu lub pożyczki na twoje dane.
- Zabezpiecz inne usługi powiązane z dokumentem
- zmień hasła do bankowości internetowej, maila i ważnych serwisów;
- sprawdź, czy razem z dowodem nie zniknęły karty płatnicze lub telefon z aplikacją bankową.
- Złóż wniosek o nowy dowód osobisty
- zrobisz to w dowolnym urzędzie gminy albo konsulacie, jeśli jesteś za granicą.
Gdzie zgłosić kradzież lub zgubienie dowodu osobistego?
| Sytuacja |
Gdzie zgłosić? |
Forma zgłoszenia |
Skutek dla dokumentu |
| Kradzież dowodu osobistego w Polsce |
Komisariat policji |
Osobiście |
Dowód zostaje unieważniony z dniem zgłoszenia policji w Rejestrze Dowodów Osobistych. |
| Utrata, zgubienie lub uszkodzenie dowodu |
Urząd gminy |
Wizyta osobista |
Urzędnik przyjmuje zgłoszenie i unieważnia dokument. |
| Utrata lub kradzież dokumentu za granicą |
Polski konsulat |
Osobiście, pocztą lub faksem |
Konsul przekazuje zgłoszenie do gminy, która wydała dowód; po otrzymaniu zgłoszenia urząd unieważnia dokument. |
| Każda forma utraty dowodu |
Bank lub inna instytucja finansowa |
Osobiście lub zdalnie |
Dokument trafia do Systemu Dokumenty Zastrzeżone; informacja idzie do wielu banków i firm. |
| Utrata dowodu przez osobę pełnoletnią |
Usługa online gov.pl / mObywatel |
Logowanie profilem zaufanym, e-dowodem lub certyfikatem kwalifikowanym |
System automatycznie zmienia status dowodu na nieaktualny; na skrzynkę ePUAP trafia zaświadczenie. |
Gdzie zgłosić kradzież dokumentu?
Kradzież dowodu osobistego zgłaszasz w trzech głównych miejscach:
- Urząd gminy lub urząd miasta
- zgłoszenie przyjmie dowolny organ gminy, nie tylko ten, który wydał dokument;
- urzędnik wprowadza informację do Rejestru Dowodów Osobistych, a dokument traci ważność.
- Internet – serwis gov.pl lub aplikacja mObywatel
- potrzebujesz profilu zaufanego, e-dowodu albo certyfikatu kwalifikowanego;
- po zalogowaniu wybierasz usługę zgłoszenia utraty lub uszkodzenia dowodu, wskazujesz urząd, który wydał dokument i potwierdzasz zgłoszenie elektronicznym podpisem;
- system zmienia status dowodu od razu, a na skrzynkę ePUAP wysyła zaświadczenie.
- Polski konsulat – gdy jesteś za granicą
- wypełniasz formularz zgłoszenia i składasz go osobiście, pocztą albo faksem;
- konsul przekazuje zgłoszenie do gminy, która wydała dowód, a ta unieważnia dokument;
- możesz otrzymać zaświadczenie o utracie, ważne do czasu wydania nowego dokumentu.
Czy trzeba powiadomić policję?
Kradzież dowodu osobistego warto potraktować tak samo poważnie jak kradzież karty płatniczej.
- Jeśli dokument został ukradziony, zgłoszenie na policji jest szczególnie ważne. Po przyjęciu zawiadomienia dowód zostaje unieważniony z datą zgłoszenia kradzieży.
- Zawiadomienie pomaga w ewentualnym postępowaniu karnym, gdy ktoś posłuży się dokumentem przy przestępstwie.
- W przypadku zwykłego zgubienia możesz pominąć policję i zgłosić utratę bezpośrednio w gminie, online albo w konsulacie.
W każdym przypadku nie warto zwlekać – czas działa na korzyść przestępcy.
Jak zastrzec skradziony dowód osobisty?
Unieważnienie dokumentu w Rejestrze Dowodów Osobistych to dopiero pierwszy etap. Kolejny to zastrzeżenie dowodu w systemach używanych przez banki i inne instytucje.
- Zastrzeżenie w banku / Systemie Dokumenty Zastrzeżone
- możesz zgłosić utratę dowodu w swoim banku albo w innym banku uczestniczącym w systemie;
- pracownik wprowadza dane do Systemu Dokumenty Zastrzeżone;
- banki, operatorzy telefonii i część firm leasingowych korzystają z tej bazy przy weryfikacji tożsamości.
- Zgłoszenie w instytucjach finansowych, z których korzystasz
- jeżeli masz kilka rachunków, karty kredytowe lub limity w różnych bankach, skontaktuj się z każdym z nich i upewnij się, że wiedzą o unieważnieniu dokumentu;
- poproś o monitorowanie nietypowych wniosków lub prób zaciągnięcia zobowiązania na twoje dane.
- Monitorowanie korespondencji
- zachowaj czujność wobec listów, SMS-ów i wiadomości mailowych dotyczących kredytów, pożyczek lub umów, których nie składałeś.
Jak chronić się przed wyłudzeniem po utracie dokumentu?
Utrata dowodu osobistego to nie tylko konieczność wyrobienia nowego dokumentu, ale też ryzyko wykorzystania twoich danych do wyłudzeń. Dowiedz się, czym może grozić utrata dowodu osobistego i jak się chronić przed konsekwencjami.
Czy ktoś może wziąć pożyczkę na moje dane?
Kradzież dowodu osobistego otwiera drogę do prób wyłudzenia pożyczek, kredytów, abonamentów czy zakupu sprzętu na raty. W Polsce banki oraz wiele firm pożyczkowych mają obowiązek weryfikacji tożsamości, a w przypadku produktów kredytowych sprawdzają numer PESEL w specjalnym rejestrze.
Ryzyko nadużyć zmniejsza:
- unieważnienie dokumentu w rejestrze państwowym,
- zastrzeżenie dowodu w Systemie Dokumenty Zastrzeżone,
- zablokowanie numeru PESEL w państwowym systemie.
Mimo to nie da się całkowicie wykluczyć prób podszycia się, dlatego ważne jest dalsze monitorowanie swojej sytuacji.
Jak sprawdzić, czy nie doszło do nadużycia?
Po zgłoszeniu kradzieży lub zgubienia dokumentu warto przez pewien czas kontrolować:
- historię kredytową i pożyczkową – raport BIK i alerty o nowych wnioskach kredytowych pomagają wychwycić próby zaciągnięcia zobowiązań na twoje dane;
- ruch na kontach bankowych – zwróć uwagę na nowe umowy, wnioski o limity, włączone usługi ratalne;
- korespondencję z banków i operatorów – reaguj od razu na pisma o umowach, których nie zawierałeś;
- powiadomienia z aplikacji mObywatel – usługa powiązana z PESEL informuje o próbach jego użycia przy niektórych czynnościach finansowych.
Jeżeli zauważysz cokolwiek podejrzanego, skontaktuj się jednocześnie z bankiem, instytucją, która wysłała informację, oraz z policją.
Czy warto zablokować PESEL?
Zastrzeżenie numeru PESEL jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi ochrony przy kradzieży dowodu osobistego.
- Dokonujesz tego przez usługę elektroniczną na gov.pl lub w urzędzie gminy;
- instytucje finansowe przed udzieleniem kredytu lub pożyczki powinny sprawdzić, czy PESEL widnieje jako zastrzeżony;
- zablokowany numer nie wyklucza wszystkich operacji, ale utrudnia zawarcie umowy kredytowej na twoje dane.
Pamiętaj, że przed złożeniem wniosku o kredyt, limit na karcie czy pożyczkę dla siebie, musisz najpierw zdjąć zastrzeżenie
Jak wyrobić nowy dowód po kradzieży?
Gdzie złożyć wniosek i jakie dokumenty są potrzebne?
Po unieważnieniu dowodu musisz wystąpić o nowy dokument tożsamości.
- Wniosek składasz w dowolnym urzędzie gminy w Polsce, niezależnie od miejsca zameldowania.
- Urzędnik przygotuje dokument na podstawie danych z rejestru PESEL, więc nie potrzebujesz papierowego formularza.
- Potrzebne jest aktualne zdjęcie biometryczne spełniające wymogi ustawowe.
- Jeżeli posiadasz inny dokument tożsamości (np. paszport), zabierz go ze sobą – ułatwia to weryfikację.
- Wydanie dowodu jest bezpłatne.
Jeżeli jesteś za granicą, wniosek złożysz w polskim konsulacie. Tam również otrzymasz informacje o dalszej procedurze.
Ile czeka się na nowy dokument?
Standardowy czas oczekiwania na nowy dowód osobisty wynosi do 30 dni od złożenia wniosku.
- Urząd może wydłużyć ten termin w szczególnych sytuacjach, na przykład przy dużej liczbie wniosków;
- o przewidywanym terminie odbioru informuje urzędnik;
- gotowy dokument odbierasz osobiście w tym urzędzie, w którym złożyłeś wniosek.
Do czasu odebrania nowego dowodu warto mieć przy sobie wydane zaświadczenie o utracie dokumentu oraz, jeśli to możliwe, paszport.
Kradzież dowodu osobistego – najczęściej zadawane pytania
Czy muszę zaktualizować dane w banku?
Po unieważnieniu dowodu system państwowy oznacza dokument jako nieważny, natomiast banki korzystają dodatkowo z własnych baz. Dobrą praktyką jest kontakt z instytucją finansową i przekazanie informacji o utracie dowodu, a po otrzymaniu nowego dokumentu – uzupełnienie numeru i daty ważności w bankowości internetowej lub w oddziale.
Aktualne dane pomagają w bezpiecznej autoryzacji transakcji i zmniejszają ryzyko problemów przy potwierdzaniu tożsamości, na przykład przy wnioskowaniu o kredyt czy zakładaniu nowego rachunku.
Czy dowód można zastrzec tymczasowo?
Jeśli masz e-dowód wydany po 4 marca 2019 roku, możesz skorzystać z czasowego zawieszenia ważności dokumentu. Robisz to online, korzystając z usług administracji elektronicznej albo w urzędzie gminy. Zawieszenie przydaje się, gdy masz podejrzenie, że dowód zgubiłeś, ale wciąż istnieje szansa, że go odnajdziesz – przykładowo po wyjeździe czy przeprowadzce. Po znalezieniu dokumentu możesz cofnąć zawieszenie, a jeśli dowód ostatecznie się nie znajdzie, składasz wniosek o nowy i stary dokument trwale traci ważność.
Podsumowanie
Kradzież dowodu osobistego wymaga szybkiej, uporządkowanej reakcji. Najpierw unieważnij dokument w systemach państwowych i zastrzeż go w banku, następnie rozważ blokadę numeru PESEL, a później zadbaj o wyrobienie nowego dowodu. Równolegle obserwuj historię kredytową i korespondencję z banków, aby wychwycić ewentualne próby wyłudzeń.
Świadome działanie w pierwszych godzinach po utracie dokumentu ogranicza ryzyko poważnych problemów finansowych w przyszłości i pozwala spokojniej wrócić do codzienności.
Źródła
- Serwis Gov.pl – „Zgłoś utratę lub uszkodzenie swojego dowodu osobistego – unieważnij dowód”
- Serwis Gov.pl – „Zastrzeż PESEL i sprawdź historię jego użycia”System Dokumenty Zastrzeżone – informacje dla klientów banków
- Biuro Informacji Kredytowej – Alerty BIK i ochrona przed wyłudzeniem
- Informacje BIP wybranych urzędów gmin – terminy wydania nowego dowodu osobistego